SPASTYCZNOŚĆ

Spastyczność – trudne słowo. W stwardnieniu rozsianym jest to wzmożone napięcie i opór podczas ruchu. W ekstremalnych przypadkach, skurcze stają się widoczne a ruchy kończyn chorego są trudne do wykonania.

Spastyczność – to objaw, który jest ściśle związany ze stwardnieniem rozsianym. Na przykład, pacjent może rozumieć słowo „skurcz” jako nagły wzrastający silny ból, podczas gdy lekarz traktuje to jako nagłe mimo wolne kurczenie się mięśni. Dlatego też, w celu uniknięcia takich pomyłek, ważne jest wyjaśnienie znaczenia tych określeń.

Spastyczność i skurcze.

Spastyczność – zaburzenia spowodowane wzrostem napięcia mięśniowego. Normalnie, w stanie całkowitego spoczynku mięśnie zachowują elastyczność i pewien stopień napięcia, ale lekarz może łatwo zginać i prostować nogę lub rękę pacjenta. Jeśli przy takich manipulacjach lekarz czuje opór mięśni, mówimy o wzroście napięcia mięśniowego. Pacjenci opisują spastyczność jako „sztywności” mięśni.

Opisując uczucie osłabienia kończyn, pacjenci często używają słowa „ciężki”. Czasami samo słowo opisuje spastyczność u pacjentów. W tym przypadku, w trakcie badania lekarz określi przyczyny takiego odczuwania. Jeśli ręka lub noga opiera się pasywnym (wykonywanym przez lekarza), zgięciom lub rozszerzeniom, przyczyną „ciężkości” jest spastyczność. Jeśli jest wręcz przeciwnie, zginanie jest ułatwione, w tym przypadku powód to osłabienie (niedowład)

Oprócz spastyczności u pacjentów cierpiących na stwardnienie rozsiane mogą wystąpić skurcze – mimowolne skurcze mięśni lub grupy mięśni. Czasami taka sytuacja może towarzyszyć ból o różnej intensywności. Skurcze mogą wystąpić w odpowiedzi na bodziec, lub spontanicznie.

Nasilenie tych objawów może wahać się od łagodnego, ledwo odczuwanego przez człowieka w codziennych czynnościach, do ciężkiego, gdzie zachodzi potrzeba korzystania z wózka inwalidzkiego. Z biegiem czasu, ciężkość i spastyczność może się zmieniać. W przypadku stwardnienia rozsianego spastyczność dotyka głównie mięśni kończyn, czasami mięśni pleców i innych grup mięśni.

W niektórych przypadkach obecność spastyczności jest korzystna. Pacjenci z ciężkim osłabieniem kończyn (niedowładem) pomaga skurcz mięśni.

Najnowsze badania dowodzą, iż L-formy bakterii są przyczyną choroby.

Rodzaje spastyczności(skurcze).

spastyczność zginaczy   ze względu na zwiększone napięcie w mięśniach zginaczy. Ramiona są wygięte w stawach

Spastyczność prostowników ze względu na zwiększone napięcie mięśni prostowników mięśni. Kończyny są rozłożone, są odprowadzane od ciała

Spastyczność przywodzicieli objawia przenoszeniem bioder,

(Tabela 1. Różne rodzaje spastyczności. (dostosowany od Stevenson i Jarrett, 2006))

Ocena spastyczności.

Najczęściej stosowana jest skala Ashworth’a. Według tej skali:

Punkty	cecha
0	Brak wzrostu napięcia mięśniowego
1	Łatwy wzrost napięcia mięśni, objawia się wstępnym napięciem i szybkim zwalnianiem kolejnego napięcia
1a	Łatwy wzrost napięcia mięśni, napięcie mięśni przejawia się w mniej niż połowę całkowitej objętości ruchów biernych
2	Średni wzrost napięcia mięśniowego w całej objętości ruchów biernych, ale ruch bierny łatwo przebiega
3	Znaczny wzrost napięcia mięśniowego, pasywne ruchy są trudne
4	Niedowład, części kończyny nie mogą w pełni wyprostować lub zgiąć (zgięcie lub przykurcz)

Przyczyny spastyczności.

Procesy patologiczne w stwardnieniu rozsianym (zapalenie, demielinizacja) prowadzą do zaburzeń w transmisji nerwowo-mięśniowej. Wynikiem brak równowagi w przekazywaniu impulsów, które pochodzą z mózgu i rdzenia kręgowego do mięśni, jest pojawienie się spastyczności.

 Objawy towarzyszące

Ze spastycznością mogą niekiedy wiązać się takie objawy towarzyszące jak ból, osłabienie, mimowolne skurcze mięśni.

•       Ból. Skurcze i spastyczność nie zawsze są bolesne. Z reguły można je określić jako”skurcze”. W większości przypadków takie bolesne odczucie może być bezpośrednim wynikiem nagłego ruchu spastycznej kończyn lub na odwrót, na skutek ciągłego uczucia sztywności. Czasami skurcz może nastąpić w wyniku zmiany położenia, co z kolei może prowadzić do bólu i dyskomfortu.
•     Słabość. Spastyczne kończyny stają się sztywne i oporne na ruch. Jednak wraz z tym, niektóre grupy mięśni stają się słabsze. Takie połączenie może wydawać się paradoksalne, ale to jest wynikiem naruszenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego w stwardnieniu rozsianym. Współistnienie spastyczności i słabości może być trudne zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy. Leki mogą redukować spastyczność, ale ich działanie słabnie.
•      Klonus – Mimowolne gwałtowne rytmiczne skurcze mięśni lub grupy mięśni w odpowiedzi na ich rozciąganie, zazwyczaj występują w stopach.
•        Zmęczenie i utrata ruchliwości mogą być również związane ze spastycznością.

Czynniki obciążające w spastyczności.

Niezależnie od stopnia ciężkości objawów spastyczności, należy unikać:

•         Zakażeń układu moczowego , wstrzymywania mocz
•         Zakażeń jelitowych
•         Infekcyjnych chorób zapalnych skóry.
•         Obcisłych ubrań

Leczenie spastyczności.

Głównym celem leczenia spastyczności jest znalezienie optymalnej równowagi między minimalizacją negatywnych objawów spastyczności i utrzymywaniem tego w przypadku, osłabienia mięśni występującego wraz ze spastycznością

Ćwiczenia terapeutyczne.
Ważne jest, by wtedy gdy ma miejsce spastyczność, utrzymać maksymalną elastyczność mięśni, ścięgien i stawów. Mogą w tym pomóc ćwiczenia rozciągające, aktywna fizjoterapia (pacjent wykonuje ćwiczenia na samym sobie) lub pasywna fizjoterapia (ruch kończyn z pomocą fizjoterapeuty, fizjoterapeutów). Fizjoterapeuta może zalecić konkretne techniki ruchu i pozycjonowania ciała, w celu utrzymania elastyczności i zapobieganiu przykurczom.

Należy mieć na uwadze następujące funkcje ćwiczeń terapeutycznych dla osób ze spastycznością:

1.      Zaczynamy od poprawy napięcia mięśniowego
2.      Należy ściśle przestrzegać jednostajności w oddychaniu, unikać opóźnień w     oddychaniu oddechu w napięciu, duszność
3.      Zazwyczaj początkowa objętość ruchu znajduje się w zakresie małych amplitud

Leczenie:

Leki doustne

Baklofen – zwiotczający mięśnie lek, jego działanie centralne dotyczy transmisji nerwowo-mięśniowej i działa bezpośrednio na komórki nerwowe rdzenia kręgowego. Skutki otrzymywania baklofenu odczuwalne są przez maksymalnie cztery do sześciu godzin, więc musi on być przyjmowany regularnie w ciągu dnia. Skutki uboczne mogą obejmować zmęczenie, senność i zawroty głowy 

Gabapentyny – przeciwpadaczkowe, przeciwdrgawkowe i o działaniu przeciwbólowym. Skutki uboczne mogą obejmować senność, zawroty głowy 

Tyzanidyny są to środki wpływające na przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Rozluźniają mięśnie szkieletowe, eliminują ostre skurcze mięśni i bolesne skutki kloniczne. Mogą powodować senność, uczucie zmęczenia, zawroty głowy, suchość w ustach.

Diazepam – środki wpływające na przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, mają działanie przeciwlękowe, przeciwpadaczkowe. Skutki uboczne – najważniejszym efektem ubocznym jest senność , więc lek ten najlepiej przyjmować przed snem. Inne efekty uboczne to osłabienie uwagi i zaburzenia pamięci.

Clonazepam – działanie przeciwpadaczkowe, przeciwdrgawkowe, przeciwlękowe, uspokajające. Działania niepożądane są podobne do objawów niepożądanych podczas stosowania diazepamu.

Dantrolen – posiada centralne działanie zwiotczające mięśnie, hamuje transmisję nerwowo-mięśniową. Skutki uboczne są niestety dość powszechne i obejmują nudności, wymioty, biegunkę i osłabienie. Konieczne jest ciągłe monitorowanie funkcji wątroby.

W niektórych krajach (Kanada, Wielka Brytania, Hiszpania, Niemcy) w przypadku niepowodzenia terapii doustnej przy spastyczności ze stwardnieniem rozsianym , można przypisać lek Sativex– Spray doustny na bazie marihuany (konopi). Próby kliniczne leku wykazały wysoką skuteczność w leczeniu spastyczności u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.

U mnie spastyczność występuje w kilku ośrodkach ruchu. Ręce, nogi, tułów.

Jak wspomniałam wcześniej choroba nie jest lekka….

Ciekawa lektura:

https://fizjoterapeuci.org/wp-content/uploads/rehabilitacja_artykul_2013_02_38551.pdf